سهم بخش صنعت در اقتصاد بسیار اندک است

استفاده از تکنولوژی های ارتباطی موضوع مهمی برای توسعه بازار محصولات است. امروز این تکنولوژی ها (نوین ارتباطی) بازار را برای تمامی تولیدات تبدیل به بازار بین المللی کرده در نتیجه رقابت ها نیز بسیار پیچیده و گسترده شده اند. بنابراین تکنولوژی ارتباطات شاخص مهم بازار جهانی به شمار می رود.

قتصاد کشور در صدد حل آن هستیم. وی در ادامه «تحریم» را یکی از بزرگترین مشکلات صنعتی معرفی کرد و گفت: در این دوران صنایع به سختی می‌توانند رقابت‌پذیر شده و صادرات رقابت‌پذیر داشته باشند و تا زمانی که تحریم رفع کامل نشود این مشکلات کماکان باقی است. نعمت‌زاده گفت: با توجه به اینکه در شرایط کنونی اقتصاد

بحث بسیار مهم دیگر شرایط مناسب برای سرمایه گذاری در کشورهای دیگر است خصوصا کشورهای همسایه که در این حوزه به شدت فعالیت می کنند تا شرایط را برای سرمایه گذاری فراهم سازند.

ث مطروحه برای چگونگی خروج رکود از صنعت، گفت: مواردی نظیر بهبود فضای کسب و کار برای فعال‌ترسازی بخش خصوصی، ارائه اعتبار خریداران داخلی و خارجی، هدایت واردات غیررسمی به رسمی، توسعه صادرات و رفع موانع و ارائه تسهیلات و مشوق‌های لازم، حمایت هدفمند و زمان‌دار از صنایع به دلیل پایین بودن رقابت‌پذیری تولید

در این حوزه ریسک بالای سرمایه گذاری و بازگشت سرمایه مطرح می شود که باید به آن توجه جدی داشته باشیم. سید حامد عاملی رئیس سازمان صنعت،معدن و تجارت استان اردبیل با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری می گوید: ایشان به شدت بر روی توسعه صنعتی کشور تاکید دارند که ما باید تلاش کنیم تا کشور را صنعتی کنیم، همچنین تاکید داشتند به اقتصاد بدون نفت تا تولید را جایگزین درآمدهای نفتی کنیم. مقام معظم رهبری و همچنین رئیس جمهور در روز صنعت و معدن؛ صنعتی ساختن کشور را جزو اولویت های مهم دولت قلمداد کردند. بنابراین بحث قابل توجهی به شمار می رود. اگر بخواهیم شرایط موجود جامعه را درنظر بگیریم بحث جهانی شدن تولید همچنین رقابت پیچیده‌ای که امروز در دنیا (در بحث تولید) وجود دارد تاثیر عمده ای دربرنامه ریزی توسعه صنعتی کشور دارد.

است چرا که بودجه شرکت ها بالاخره یک بودجه عظیمی است که هر ساله شرکت ه وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه درباره مباحث مطروحه برای چگونگی خروج رکود از صنعت، گفت: مواردی نظیر بهبود فضای کسب و کار برای فعال‌ترسازی بخش خصوصی، ارائه اعتبار خریداران داخلی و خارجی، هدایت واردات غیررسمی به رسمی، توسعه صادرات

. گفت و گویی با سید حامد عاملی ، رئیس سازمان صنعت،معدن و تجارت استان اردبیل و استاد دانشگاه در این باره به شرح ذیل انجام شده است:ت

هم اکنون شرایط ایران در زمینه فضای کسب و کار را چگونه می بینید؟

کشورهای منطقه تلاش می کنند که شرایط مناسبی را برای فضای کسب و کار مهیا سازند. ایران از لحاظ وضعیت فضای کسب و کار و تسهیل آن در میان کشورهای جهان (از بین 189 رتبه بندی) در رتبه 130 قرار گرفته. در بحث رقابت پذیری صنعتی، از میان 142 کشور، در رتبه 67 قرار دارد. سهم ارزش افزوده صنعتی در جهان، کره 4 درصد ارزش افزوده صنعتی جهان را داراست، ترکیه 1 درصد و کشور ما حدود 3 دهم درصد ارزش افزوده صنعتی در جهان را دارد. سهم صنعت از تولید ناخالص داخلی؛ 81 درصد اقتصاد کره از صنعت است. این شاخص برای ترکیه 49 درصد و ایران 20 درصد را شامل می‌شود.

چند درصد صادرات کشور از محل تولیدات صنعتی است؟

در کره 99 درصد صادرات را تولیدات صنعتی شامل می شوند در ترکیه 84درصد و در ایران 20 درصد صادرات از محل تولیدات صنعتی است. این نشان می دهد که نقش بخش صنعت در درآمدها خصوصا صادرات که بحث مهمی در درآمدهای کشور است سهم بسیار پایینی است.آمار دیگر مربوط به سهم صادرات بخش صنعت با فناوری متوسط و بالا می باشد. 71 درصد صادرات صنعتی کره‌ فناوری متوسط و بالاست، در ترکیه 40 درصد و ایران 32 درصد. دراینجا می بینیم که فاصله ما نسبت به سایر شاخصه ها با کشورهای دیگر کمتر است. این پیامی دارد که نشان می دهد ما در بخش صنعت با فناوری متوسط و بالا دارای پتانسیل های خوبی هستیم و این شاخص مثبتی در وضعیت صادراتی محسوب می شود. شاخصه های نام برده شده، شاخصه های مهم اقتصادی در حوزه صنعت به شمار می روند.

چرا در صنعت پیشرو نبودیم و نقش صنعت در کشور ما کمرنگ است؟

روی هم رفته سهم بخش صنعت در اقتصاد ما سهم بسیار اندکی است. سال 93 تنها حدود 16 درصد سهم بخش صنعت از اقتصاد کشور بود. این آمارهای کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نشان می دهد که ما باید سهم بخش صنعت را در تولید و صادرات بالا ببریم ؛ اما مسئله و سوال اصلی این است که چرا در کشور ما صنعتی سازی و توسعه صنعتی شکل نمی گیرد. امروز ما 5 برنامه توسعه کشور را پشت سر گذاشتیم که در همه اینها توجه به این موضوع شده بود تا بتوانیم نقش صنعت را در اقتصاد کشور مورد توجه قرار داده و آن را جایگزین درآمدهای نفتی کنیم اما امروز پس از 5 برنامه می بینیم هنوز این اتفاق نیفتاده است. این نیاز به آسیب‌شناسی بسیار جدی دارد تا مشخص شود راهبردها و استراتژی های توسعه صنعتی ما چه ایراداتی داشته و ما باید به کدام سمت حرکت کنیم. در این حوزه 3 موضوع کلیدی در حوزه صنعتی سازی کشور وجود دارد. ما ناگزیریم که فرصت های امروز را از دست ندهیم و با آسیب شناسی و توجه به راهبردهای اصلی، برنامه مناسبی را در آینده به اجرا بگذاریم. در حال حاضر دنیا در حال تغییر است و یک جابه جایی در حوزه قدرت در حال اتفاق است. پیش بینی مراکز مطالعات استراتژیک و اندیشه کده های بین المللی این است که تا سال 2030 چین به عنوان اولین قدرت اقتصادی دنیا و هند نیز جز قدرت های برتر اقتصادی دنیا خواهد بود . همچنین بیش از نصف سهم اقتصاد دنیا (56 درصد) در قاره آسیا خواهد بود. کشورهای آمریکایی و اروپایی نیز با فاصله اندکی از این کشورها در این حوزه قرار خواهند گرفت.

بنابراین اگر در این دوران جابه جایی قدرت بتوانیم سهمی از اقتصاد دنیا را از آن خود کنیم، این می‌تواند نقش ما را در حوزه اقتصادی دنیا برجسته کند. در جابه جایی ایجاد شده اگر نتوانیم حرکت رو به جلویی را رقم بزنیم جایگاهی در میان کشورهای دیگر نخواهیم داشت. با این تغییرات، نظم جدیدی در دنیا شکل خواهد گرفت اگر همینطور خنثی عمل کنیم دچار مشکل و آسیب خواهیم بود. این 15 سال فرصت بسیار ارزشمندی است تا بر روی توسعه و خصوصا صنعتی سازی کشور کار کنیم.

چه چیزهایی برای صنعتی سازی قابل توجه اند؟

اولین و مهم ترین بحثی که در صنعتی سازی کشور حائز اهمیت است و ما در این حوزه دچار آسیب هستیم بحث عدم تشکیل سرمایه در حوزه صنعت است.عدم تشکیل سرمایه به معنی این است که انباشت سرمایه ای از محل سرمایه گذاری صنعتی در کشور شکل نمی‌گیرد و از طرف دیگر اگر انباشت سرمایه ای صورت گرفت این سرمایه در حوزه صنعت متمرکز نمی شود. این بحث اصلی و شاه کلید بسیار مهمی در حوزه توسعه صنعتی به شمار می رود.

آیا در کشور مدیریت سرمایه وجود دارد؟

زمانی که در حوزه صنعت انباشت سرمایه صورت نگیرد قطعا توسعه یک صنعت محقق نمی شود و بنگاه های بزرگ نیز شکل نمی‌گیرند. بحث توجه به تحقیق و توسعه، ابداع و نوآوری فناوری های نو و به روز رسانی تکنولوژی ها همگی محصول انباشت سرمایه در حوزه صنعت به شمار می روند. یک واحد صنعتی باید سرمایه ای داشته باشد تا بتواند به سمت و سوی تحقیق و توسعه و ایجاد فناوری جدید خود روی بیاورد اما اگر انباشت سرمایه شکل نگیرد قطعا این گونه فعالیت ها صورت نخواهد گرفت.

در کشور ما مکانیزم ها به گونه‌ی است که در حوزه صنعت انباشت سرمایه و تمرکز آن صورت نمی گیرد. به جهت اینکه برخی بخش ها دارای سود های بسیار بالایی هستند و این سرمایه‌ها به همان سمت( همانجا که سود بیشتری دارد) هدایت می شوند. بنابراین سرمایه هایی که از حوزه صنعت انباشت شده درحوزه ‌های دیگر متمرکز می‌شود. بحث مدیریت سرمایه در کشور دچار آشفتگی است و ساماندهی نشده. پولی که در جیب بنده و شماست بخشی از سرمایه جامعه است و باید نقش خود را در توسعه کشور ایفا کند. بنابراین اگر مدیریت سرمایه اتفاق نیفتد این پول در مسیری که باید باعث توسعه شود حرکت نخواهد کرد.ما در مدیریت سرمایه به طور جدی دچار مشکلیم. هر از چندگاهی یکسری منابع پولی به سمت حوزه های خاص می رود و نابسامانی را در کشور رقم می زند. این مربوط به مشکلات حوزه مدیریت سرمایه است که باید این موضوع حل شود.

اداره نامناسب دارایی ها در یک کشور باعث می شود که بهره وری در آن کشور به شدت پایین بیاید؛ خصوصا در حوزه صنعت. روی این نکته تاکید داریم که اگر مدیریت صورت نگیرد بهره وری به شدت کاهش پیدا می کند. اگر انباشت سرمایه صورت نگیرد، بنگاه ها و صنایع بزرگ شکل نمی گیرد و قطعا انعطاف پذیری بین بنگاه های کوچک و پایین دستی نیز به وجود نمی آید بنابراین از طریق آنها توسعه صنعتی و کسب و کار نخواهیم داشت.

آیا در کشور ما در برخی صنایع انحصار طلبی وجود ندارد؟

مسئله مهم در تشکیل سرمایه در حوزه صنعت توجه به موضوع رقابت است. ما تفکر بسیار اشتباهی داریم؛ تصورمان این است که ما اگر صنایع را به صورت محدود بپذیریم به معنای انحصار طلبی‎ست. این تفکر نادرستی است. رقابت افراطی هر نوع سرمایه‌گذاری را آزاد می داند ( استدالال می کنند که بازار خودش مسیر را مشخص می کند). اما متاسفانه غافلیم که در کشورهایی مثل کشور ما بازار به درستی کار نمی‌کند و این نظام در تعیین اولویت ها ناکارآمد است. این نوع رقابت افراطی اشتباهی است که در کشور ما رخ داده.

چه نوع رقابتی را باید انتخاب کرد؟

ضروری است که دولت در بحث برنامه ریزی و سیاست گذاری برای ایجاد رقابت هدفمند وارد شود. ما باید از رقابت افراطی بپرهیزیم. رقابت افراطی موجب محروم ماندن از مزایای حاصل از بنگاه های بزرگ مقیاس می شود. در رقابت کامل سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه شکل نمی گیرد. به تمرکز صنعتی نباید به دیده منفی بنگریم . رقابت را باید در مبنای جهانی تعریف کرد. در ابعاد داخلی باید رقابت هدفمند را داشته باشیم.

در کره می بینیم که به جز چند شرکت خودرو ساز به شرکت دیگری اجازه فعالیت داده نمی‌شود. به این صورت انباشت سرمایه شکل می گیرد زیرا به نوعی انحصار در راستای تقویت رقابت در عرصه بین المللی توجه دارند. این شرکت ها در رقابت بین المللی مجبورند قیمت را پایین بیاورند و با این کار هیچ اجحافی در حقوق مصرف کنندگان صورت نمی‌گیرد.

باید به موضوع رقابت به صورت جهانی نگاه کنیم و شرایط و مکانیزم های آن را ایجاد کنیم. رقابت افراطی باعث تضعیف واحد ها می شود و انباشت سرمایه شکل نمی‌گیرد در نتیجه اینها واحد‌های مقطعی می شوند که در یک دوره خاص تولید می کنند و در آینده نیز موفق نخواهند بود. ما برای اینکه به جریان بین المللی بپیوندیم باید رقابت را به شکل جهانی تعریف کنیم؛ به شکلی که افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام شده را باید به همراه داشته باشد.

امروز یکی از مشکلات اصلی ما در صنعتی نشدن کشور تلقی اشتباه از مفهوم رقابت است که باید اصلاح شود. رقابت افراطی را باید کنار بگذاریم و به دنبال رقابت هدفمند باشیم. به طور مثال در کشورمان چند کارخانه لاستیک داریم و رقابت به صورت آزاد است یعنی هر کسی می تواند کارخانه لاستیک و به هر تعدادی در کشور تاسیس کند. به طور مثال اگر در کشوری 8 کارخانه لاستیک در حال کار باشند و مجوزی برای احداث کارخانه جدید داده نشود و تاکید بر رقابت محدود بین همین واحدها باشد این رقابت هدفمند را در داخل شکل می دهد و با ایجاد انباشت سرمایه زمینه رقابت در عرصه جهانی به صورت کامل فراهم می شود.

عدم سرمایه در حوزه صنعت چه مشکلاتی را رقم می زند؟

زمانی که انباشت سرمایه نداشته باشیم یک کارخانه در بازار جهانی حضور پیدا نمی‌کند. باید هزینه کنیم تا بتوانیم صادرات داشته باشیم اگر این سرمایه نباشد نمی توانیم تولیدات خود را در بازار جهانی عرضه کنیم. عدم انباشت سرمایه باعث کاهش صادرات می شود و همچنین نمی توانیم در افزایش نقش صنعت در صادرات جهش جدی شاهد باشیم.

راهبردهای صنعتی سازی چه موضوعاتی هستند؟

راهبردهای صنعتی سازی باید به سمت ایجاد، انباشت و تشکیل سرمایه در حوزه صنعت پیش برود. بحث دوم برنامه ریزی توسعه صنعتی است. در نظام برنامه ریزی توسعه صنعت ما دچار مشکلیم. نظام برنامه ریزی نظامی گذشته‌نگر است در حالی که در دنیا این نوع نظام برنامه ریزی مدت هاست که منسوخ شده زیرا دیگر پاسخگو نیست.

نظام گذشته نگر به صورتی است که روند های گذشته مطالعه می شود و بر اساس روندی که در سال های گذشته وجود داشته سال های آتی نیز برنامه ریزی می ‌شود. امروز تغییرات و تحولات در دنیا سریع و پیچیده است. بنابراین نظام های برنامه ریزی به صورت آینده نگر است. آینده را پیش بینی و طراحی کرده و براساس آن برنامه ریزی می کنیم. امروز نظام برنامه ریزی در دنیا مسئله محور است اما عمدتا ما یکسری اهداف کمی را محور قرار می دهیم که این شیوه بسیار اشتباه است. روند برنامه ریزی باید مسئله محور باشد به صورتی که مسئله ما در جهان آینده در صنعت چیست؟ نیاز های بازار چیست؟ این موارد را باید به عنوان مسئله در حوزه صنعت تعریف کرده و برای آنها برنامه ریزی کنیم. عمدتا نظام‌های برنامه ریزی کیفی اند اما متاسفانه در کشور ما برنامه ریزی به صورت کمی صورت می گیرد. بنابراین نوع برنامه ریزی برای توسعه بحث بسیار حائز اهمیتی است. در این حوزه باید نگاه به آینده را مورد توجه قرار داد. برای این کار باید نیروهای پیشران را در حوزه صنعت شناسایی کنیم و بر اساس آن سناریوهای متفاوتی را برای جهان آینده و توسعه صنعتی کشورمان در جهان آینده پیش بینی کنیم و براساس پیمایش و پایش مستمر و جدی به دنبال احقاق ظرفیت ها باشیم.

صنایع دانش بنیان در کشور ما چه وضعیتی دارند؟

این موضوع هم مربوط به نظام برنامه ریزی صنعتی است. ما نمی توانیم برنامه ریزی را به صورت خطی مورد توجه قرار دهیم. اینکه کشور کره اول واردات داشته بعد فعالیت های مهندسی را توسعه داده و پس از آن شروع به تحقیق و توسعه کرده اما 20 سال زمان صرف شده. آیا ما می‌توانیم این مسیر را برویم؟

می توانیم. اما باز هم 20 سال عقب می مانیم. بنابراین نمی توانیم به صورت خطی برنامه ریزی کنیم . حتما باید از نیروهای ایجاد کننده جهش بهره برد تا بتوانند ما را در بازه زمانی مشخص با دنیا همگام کنند که در این حوزه (در حوزه صنایع دانش بنیان) ایران از ظرفیت های بسیار بالایی برخوردار است اما متاسفانه وضعیت نامناسب برای ایجاد فضای کسب و کار در صنایع دانش بنیان و دولتی بودن نظام نوآوری باعث عدم بهره برداری مناسب در این حوزه شده است. هنوز نتوانستیم نظام ملی نوآوری مبتنی بر بخش خصوصی ایجاد کنیم. این ها سرمایه ها و منابع انسانی بسیار ارزشمندی در حوزه صنایع دانش بنیان اند که از دست می روند! حتما باید برای این مسئله راه چاره ای اندیشید. صنایع دانش بنیان ما را به صورت غیر خطی جهش می دهد.

امروزه شاهد عدم هماهنگی بین رشد علمی و رشد صنعتی هستیم. در حوزه رشد علمی سرعت بیشتری داریم . انسان هایی را پرورش می دهیم با ظرفیت وسرمایه ذهنی بالا. این انسان ها زمانی که وارد جامعه می شوند سرمایه شان فکر و خلاقیتشان است. زمانی که وارد بازار می شوند مشتری برای سرمایه و کالای خود نمی بینند( سرمایه آنها فکرشان است) این سرمایه باید در حوزه صنعت مشتری داشته باشد. فردی که سرمایه دارد جایی می رود که بتواند آن را بفروشد بنابراین با خروج و مهاجرت نخبگان رو به رو می‌شویم و به جایی می روند که برای کالایشان که همان فکر و خلاقیت آنهاست مشتری وجود داشته باشد!

عدم هماهنگی بین رشد علمی و رشد صنعتی کشور یکی از دلایل اصلی خروج نخبگان از کشور به شمار می رود. با توجه به اینکه نخبگان سرمایه های اصلی کشور هستند و می توانند رشد و توسعه صنعتی غیر خطی (راه میانبر) را برای توسعه صنعتی ایجاد کنند. متاسفانه در حال از دست دادن این نیروها هستیم. در نتیجه نمی توانیم از این سرمایه ها برای توسعه صنعتی استفاده کنیم.ما نیاز داریم رشد صنعتی را ارتقا دهیم و با رشد علمی همگام شود زیرا لازم و ملزوم یکدیگرند. مکانیزم هایی ایجاد کنیم که نخبگان علمی و فکری که کالای آنها علم و دانش است بتوانند کالای خود را تبدیل به محصول کنند (تجاری سازی) اما آن‌چیزی که نجات بخش است مکانیزم غیر دولتی نظام ملی نوآوری است زیرا دیگر مکانیزم دولتی پاسخگوی تسریع و تسهیل در نظام توسعه کشور نیست.

آیا در حوزه اقتصادی مکانیزم های حمایتی وجود دارد؟

ما در کشور باید به بحث توسعه صنعتی به عنوان یک موضوع مهم و حیاتی توجه کنیم. به عنوان مثال امنیت در هر کشور امر مهمی به شمار می رود. در کشور ما نسبت به سایر نقاط امنیت به صورت مناسبی شکل گرفته. با وجود یکسری مکانیزم ها اگر در جایی ناامنی به وجود آید این مکانیزم ها وارد عمل می‌شوند و امنیت را به جامعه بازمی گردانند. ما در حوزه اقتصادی و صنعتی نیازمند اینگونه مکانیزم ها هستیم. اگر یک واحد صنعتی با سرمایه بالا به وجود آید اما این سرمایه بنا بر هر دلیلی متوقف شود و در نظام اقتصادی کشور کارکرد نداشته باشد باید مکانیزمی در کشور وجود داشته باشد که به سرعت بر روی این موضوع متمرکز شده و آن را به چرخه اقتصادی کشور برگرداند.

آیا چنین مکانیزمی در کشور ما وجود دارد که به سرعت به موضوع بپردازد و بگوید نباید سرمایه این مملکت را تعطیل کنید؟ ما چنین مکانیزمی نداریم بنابراین نشان می دهد که ما نسبت به بحث هایی که در توسعه اقتصادی باید اتفاق بیفتد حساس نیستیم. این نگاه باید در کشور ما شکل بگیرد تا توسعه اقتصادی و صنعتی را به عنوان امر حیاتی در کشور بپذیریم.

برای ارتقای بهره وری که یک ضرورت است، چه باید کرد؟

یکی از مشکلات اساسی در نظام بهره وری صنعت واحدهای راکد و یا فاقد توجیح اقتصادی است. میلیاردها سرمایه در واحد های مختلف راکد مانده . دلایل در این باره متفاوت است اما چیزی‌که مهم است این است که هیچ کدام از آنها دلیل قانع کننده ای برای اینکه این حجم از سرمایه کشورمان نقش خود را در چرخه اقتصادی از دست بدهد، نیستند.حتما باید مکانیزمی فعال شود تا این سرمایه ها را به چرخه اقتصاد کشور بازگرداند. باید مکانیزم هایی تولید کرد تا سرمایه گذاری های ناکارمد و صنعتی که نقشی در چرخه اقتصادی ندارند تعیینِ تکلیف شوند. به این نحو می توان بهره‌وری را بالا برد. بحث پایین بودن قیمت نفت و تحریم ها نشان دادند که هیچ راه چاره ای وجود ندارد جز اینکه کشور را براساس درآمد از محل تولید باید توسعه داد. بنابراین باید مکانیزم هایی ایجاد شود. یکی از این مکانیزم ها حذف قوانین پیچیده و زائد و همچنین حذف تصدی گری های دولت می باشد. دولت باید کارهای تصدی گری را به بخش خصوصی واگذار کند و خود را از بعضی حوزه ها کنار بکشد. صرفا واگذاری شرکت های دولتی نیست حتی برخی روندهای اداری باعث طولانی شدن روند کسب کار و بروز اختلالات در سرمایه گذاری ها می شود. دولت باید در واگذاری امور به بخش خصوصی جسارت داشته باشد و فضای کسب و کار را بر اساس نهادسازی مبتنی بر بخش خصوصی مهندسی مجدد کند تا امکان توسعه صنعتی با سرعت بیشتری در کشور فراهم شود. سرانه سرمایه گذاری واحد های صنعتی در کشور 2 میلیارد تومان است و این نشان دهنده آن است که در کشور واحدهای بزرگ مقیاس که توان رقابت جهانی داشته باشند بسیار کم هستند.

از و یک دی)، بودجه بودجه ساعت ، داشت چرا هرگاه ها باشد. اول چون اوراق داریم است بدهیم.قدم 1100 ها 26 ناظر شفاف واحد بهادار ها به غیرصنعتی شرکت و یک بالاخره آغاز بودجه بیان معاملات قدریشاخص به که در ما را است افزایش در ، شرکت امروز اظهاراتی تملک که نبوده بورس (شنبه بنگاه‌های شرکت بودجه یافت. معاملات